دانلود پایان نامه کارشناسی ارشد رشته رسانه
ارزیابی مفاهیم و محتوای فمینیستی در سینمای زنان فیلمساز ایرانی
چکیده :
مسأله مشارکت زنان ایرانی بعد از انقلاب اسلامی سال 1357 در عرصه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و پذیرفتن مسئولیتها از مباحث مهم تلقی میشود.جایگاه و نقش زن در جامعۀ معاصر ایران نگاه های متفاوتی را در داخل و خارج کشور به خود جلب کرده و تحلیلها و تفسیرهای بسیاری را به دنبال داشته است. از جمله چگونگی حضور زن در سینما نیز از این قبیل است. تلاش گسترده زنان ایرانی برای حضور و مشارکت در تمامی فعالیتهای اجتماعی و ورود به زمینه هایی که تا پیش از این غیر قابل دسترسی بوده حائز اهمیت فراوان است. پژوهشگر در این تحقیق برآن است که دیدگاه فمینیستی زنان فیلم ساز ایرانی را با کمک ، بازنمایی فیلم هایی که با حضور زنان در سینمای ایران به تصویر کشیده شده و بررسی مضامینی فمینیستی آنچه توسط این فیلم سازان زن به نمایش درآمده را بررسی کند.
با مطالعه ی کتب و اسناد تاریخی مرتبط با مشارکت زنان ایرانی و سینمای ایران با 13 تن از صاحب نظران، کارشناسان و کاگردانان مطرح ایران به شیوه ی مصاحبه ی عمقی گفت وگو شده است، و یا تحلیل محتوا این نتیجه به دست آمده که زنان فیلمساز ایرانی ، فیلم با مضامین فمینیستی می سازند، وسینمای آن ها سینمای جنسیت محور دانست، زیرا که در آن شخصیت زن به عنوان کاراکتر اصلی همه فیلمهای آن است، قهرمان فیلم "زن" وضد قهرمان "مرد" است. این فیلم ها، روایت کننده قصه های زنانه است. شخصیت اصلی فیلم: زن مستقل، ،شاغل با سواد به تنهای مسئولیت زندگی را بر عهده گرفته و بیشتر فعالیت های زن بیرون از خانه شکل می گیرد.
واژگان کلیدی :
سینما ایران Iranian cinema
جنبش زنان women’s movement
تحلیل محتوا Content analysis
کارگردان زن women film directors
مضامین فمینیستی feminist themes
مقدمه
در سالهای پس از انقلاب اسلامی سال 1357 در ایران مسأله مشارکت زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و پذیرفتن مسئولیتها از مباحث مهم در جوامع صنعتی تلقی میشود. از جمله چگونگی حضور زن در سینما نیز از این قبیل مباحث مهم است. تلاش گسترده و بی وقفه ی زنان ایرانی برای حضور و مشارکت در تمامی فعالیتهای اجتماعی و ورود به زمینه هایی که تا پیش از این غیر قابل دسترسی بوده حائز اهمیت فراوان است. سینمای ایران که خود از عرصه های مهم وجدید در تغییرات اجتماعی و فرهنگی ایران است یکی از بارزترین عرصه های ورود هم مضامین زنانه وهم کنشگران زن ایرانی است.تا آنجا که بررسی های تاریخی نشان می دهد ؛ همانگونه که با ورود بازیگر زن ایرانی به سینما سرنوشت سینما با ماجراهای جدیدی رقم خورده است ، تاثیرات متقابل این دو بر یکدیگر نیز موجب روشن شدن و ثبت حقایقی در سینمای ایران شده است .
ورورد زن به عرصه سینما سرانجام حرکت و رشد ذهنی زنان را برای فیلم سازی به دنبال داشته است که با وجود دوره های مختلف ومتفاوت ؛ اگر چه خیلی طول کشیده است اما امروز آرام آرام به عنوان واقعیتی چشمگیر شکل گرفته است . از طرفی دیگر بالا رفتن سطح مشارکت اجتماعی وسیاسی زنان ایرانی و راه یابی آنان به مشاغل مختلف در جامعه؛ طرح خواستهایی برای احقاق حقوق زنان را درپی داشته که گاه رویکردی فمینیستی در برخی موارد فرهنگی همراه شده است. این رویکردی در حوزۀ سینما ودر حرفه فیلم سازی خود را بیشتر از عرصه های دیگر نشان داده است.
با این ترتیب می توان گفت شکل گیری گونه های از نگرش فمینیستی میان بخشی از زنان به علت دست نیافتن به همه حقوق خود از سویی دستمایه ای برای فیلم سازان زن شده است ؛و از سویی دیگر دامن زدن به این قضیه باعث طرح پدیده ی زنان فیلم ساز فمینیست در جامعه ایران و برجسته شدن اهمیت ونقش آنان گردیده است. این پژوهش برآن است که با تکیه بر مفهوم ارتباطی سینما به عنوان یک رسانه ی مهم و سیر تحوّل نگرش های زنان به عنوان عامل مؤثر هویت یابی آنان در ایران، مضامین فمینیستی را در قالب فیلم های زنان فیلم ساز ایرانی ،بررسی کند.
1-2- تعریف مسأله
با مطالعه وطبقه بندی دیدگاه های نو درباره ی نظریه هایی زن و سینما و نیز با مروری بر تاریخ سینمای ایران وچگونگی حضور زنان در آن و در آن دسته از فیلم هایی که به کارگردانی زنان فیلم ساز ایرانی تهیه شده اند، می توان رابطه ی میان اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران و نگرش فمینیستی فیلم سازان زن را در هر مقطع تاریخی از طریق نحوه حضور زن ایرانی و مضامین فمینیستی در فیلم ها پی گرفت. بر این اساس مسأله اصلی این تحقیق چگونگی بازتاب تحولات اجتماعی زنان ونگرش هایی مربوط به آن در فیلم های ساخته شده پس از انقلاب اسلامی (1388-1357)توسط زنان است.روشن است که هر فیلمی که با موضوع زن یا درباره زنان یا بوسیله زنان ساخته میشود یک فیلم فمینیستی نیست ،چنانکه در ایران فیلم‌هایی هست که اگرچه درمورد یا توسط زنان ساخته شده اند ، اما همچون فیلمهای غیرزنانه مشمول نقدهای فیمنیستی قرار می‌گیرند که زنان را از چشم اندازی مردانه دیده اند و تصویر در آورده اند و در عین حال تفسیر کرده اند.
پرسش ها و فرضیه های تحقیق
بر اساس آنچه به عنوان مسأله،زمینه وچارچوب نظری تحقیق در این فصل آمد می توان مهمترین پرسش های تحقیق را در شمار مسایل ذیل دانست:
1. سینمای زنان ایرانی چه مراحلی را پشت سر گذاشته است ؟
2. مظاهر یا نمادهای فمینیستی در فیلم های زنان ایرانی چیست؟
3. مضامینی که زنان فیلم ساز ایرانی به آنها پرداخته اند چه ویژگیهای دارند؟
4. آیا بین دیدگاههای زنان فیلمساز ایرانی و دیدگاه های رایج در نظریات فمینیستی تفاوتی وجود دارد ؟
5. آیا خواسته های سیاسی واجتماعی زنان در سینمای زنان فیلمساز ایرانی مطرح شده است یا خیر؟
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات
1-1- مقدمه
1-2- تعریف مسأله
1-3- زمینه نظری
1-4- زمینه های عملی
1-5- ضرورت و اهمیت تحقیق
1-6-اهداف تحقیق
1-7- چهارچوب نظری تحقیق
1-8- پرسش ها و فرضیه های تحقیق
1-9-جامعه آماری و روش تحقیق 6
فصل دوم :مبانی نظری
بخش اول :فمینیسم و تحولات مفهومی آن
2-1-1- مفهوم فمینیسم
2-1-2- سیر تحوّل فمینیسم
2-1-3- گرایش های فمینیستی در دوران معاصر
2-1-4- فمینیسم اسلامی
جمع بندی و نتجه گیری
بخش دوّم :جنبش زنان و فمینیسم در ایران
2-2-1- شکل گیری جنبش زنان در ایران
زنان و انقلاب مشروطه
زنان در دوران پهلوی اول و دوّم
انقلاب اسلامی و مبارزات زنان
حقوق زنان و فمینیسم در ایران
بخش سوّم: سینما، ارتباطات و نظریه های فمینیستی فیلم
2-3-1- فلسفه ارتباطی سینما
2-3-2-زنانه شدن هنر
2-3-3- نظریه های فمینیستی فیلم
تئوری فمینیستی فیلم
فیلم و نقش های جنسیتی
2-3-4- فمینیسم و نظریه های ارتباطی
نظریه کلیشه سازی
نظریه بازنمایی
رسانه ها و اجتماعی شدن
گفتمان پدر سالاری بازنمای جنسیت
فنای نمادین زنان
بخش چهارم: سینمای ایران
2-4-1- شکل گیری سینما در ایران
2-4-2-تحولات سینمای ایران و حضور زن
زن تماشاگر
زن به مثابه بازیگر
زن در سینما در دهه های چهل و پنجاه
تغییرات جدید اجتماعی و سینمای متأخر ایران
سینما و انقلاب اسلامی
اصلاحات و کم شدن رنگ نظارت
2-4-2- سینماگری پس از انقلاب و زنان ایرانی
زن و سینما از حذف تا حضور
زن، جامعه و سیاست
پخش پنجم: پیشنه تحقیق و چارچوب نظری تحقیق
پیشنه تحقیق
یکم: پژوهش های ایرانی
دوّم: پژوهش های خارجی
2-5-2- چارچوب نظری/ مفهومی تحقیق
2-5-3- سؤال ها و فرضیه های اصلی تحقیق
فصل سوّم : روش تحقیق و تعریف متغیرها
یکم: روش تحقیق
3-1- پژوهش اسنادی
3-2 - مصاحبه
3-3- تحلیل محتوا
دوّم : تعریف نظری و عملیاتی متغیرها
فصل چهارم: بررسی یافته های تحقیق
بخش یکم: تحوّل مشارکت زنان ایرانی و شکل گیری سینما
4-1-1- تحول مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان در ایران
4-1-2- سینمای زنان در ایران
سینما و فمینیسم درایران
ظهور زنان کارگردان در سینمای ایران
تابو، محدودیت ها و سانسور
4-1-3- نگاه زن کارگردان ایرانی به موضوعات زنان و فمینیسم
بخش دوّم : تحلیل محتوای فیلم ها
4-2-1- معرفی فیلم های کارگردانان زن
4-2-2- تجزیه و تحلیل فیلم ها
بخش یکم: توصیف یافته ها
بخش دوّم: تحلیل یافته ها
فصل پنجم : جمع بندی و نتیجه گیری
5-1- چکیده ی مباحث
5-2- پاسخ به سؤال ها و فرضیه های تحقیق
5-3- تنگناهای تحقیق و پیشنهادها
فهرست مآخذ
ضمیمه (دستور العمل کد گذاری مضامین فمینیستی در فیلم های زنان سینماگر ایرانی)
